UM Pionki - pionki.pl

Posiadanie zwierzęcia wnosi w życie człowieka ogrom ciepła. To nie tylko codzienne towarzystwo, ale emocjonalna więź i poczucie bliskości, których nie da się porównać z niczym innym. Za tak wyjątkowym doświadczeniem kryje się jednak długotrwałe zobowiązanie. Opiekun staje się dla swojego pupila całym światem – jedynym gwarantem bezpieczeństwa, opieki i poczucia stabilizacji. Niestety, nie każdy właściciel w pełni rozumie wagę tej roli. Wciąż zbyt często zdarzają się przypadki zaniedbań, wynikających z nieświadomości lub powielania przestarzałych wzorców. Tymczasem prawdziwa troska wynika z harmonii między sercem, rozsądkiem i wiedzą. Połączenie tych trzech wymiarów w codziennych wyborach stanowi miarę naszej dojrzałości jako opiekunów.

Moralny obowiązek troski

Zwierzę, w przeciwieństwie do przedmiotu, odczuwa ból, lęk, radość i przywiązanie. Dlatego sposób, w jaki człowiek
je traktuje, bezpośrednio wpływa na jego dobrostan – zarówno emocjonalny, jak i fizyczny. Sprowadzanie zwierzęcia do roli chwilowej rozrywki lub środka służącego zaspokajaniu własnych potrzeb emocjonalnych świadczy o głębokim braku empatii oraz lekceważeniu jego podmiotowości. Więź zbudowana na wzajemnym zaufaniu jest niezwykle delikatna – każdy akt przemocy, uporczywe zaniedbanie czy porzucenie zadaje jej głębokie rany. Zdumiewające jest jednak to, jak wiele zwierząt, mimo doznawanych krzywd, wciąż trwa przy swoim właścicielu, a te porzucone potrafią czekać na jego powrót.
Nie zmienia to faktu, że odbudowanie u skrzywdzonej istoty poczucia bezpieczeństwa i prawdziwego zaufania jest procesem niezwykle trudnym, a czasami, niestety, niemożliwym.

Z tego względu odpowiedzialność za zwierzę wymaga świadomego przyjęcia roli opiekuna istoty całkowicie zależnej od człowieka. Decyzja o podjęciu opieki oznacza zobowiązanie do zapewnienia jej życia godnego i wolnego od cierpienia. Dlatego opuszczenie, głodzenie, brak schronienia czy ignorowanie podstawowych potrzeb nie są jedynie błędami – to akty przemocy wyrządzające realną krzywdę istocie, która nam bezwarunkowo zaufała. Zanim ktoś zdecyduje się na przyjęcie zwierzęcia, powinien szczerze zastanowić się, czy gotów jest nieść ten ciężar odpowiedzialności przez cały czas jego życia
– niezależnie od tego, jak zmieni się jego własna sytuacja.

Zwierzę w systemie prawnym

Polskie prawo wyraźnie podkreśla, że zwierzę nie jest rzeczą i należy mu się humanitarne traktowanie. Ramy prawne odpowiedzialnej opieki wyznacza przede wszystkim Ustawa o ochronie zwierząt. Artykuł dziewiąty określa szereg obowiązków, które spoczywają na każdym właścicielu zwierzęcia domowego. Co dokładnie się do nich zalicza?

• Zapewnienie odpowiedniego pożywienia i wody – opiekun musi dostarczać pokarm dostosowany do potrzeb konkretnego gatunku oraz zapewnić stały dostęp do świeżej, czystej wody.
• Zagwarantowanie schronienia – zwierzę musi mieć możliwość schronienia się, niezależnie od warunków atmosferycznych.
• Utrzymanie odpowiednich warunków bytowych – pomieszczenia, klatki lub kojce powinny być regularnie sprzątane, utrzymane w czystości i na tyle przestronne, aby zwierzę mogło się swobodnie poruszać i zmieniać pozycję ciała.
• Zapewnienie opieki weterynaryjnej – w przypadku choroby lub urazu właściciel zobowiązany jest do niezwłocznego skorzystania z pomocy lekarza weterynarii oraz podjęcia działań chroniących zwierzę przed bólem i cierpieniem.
• Zakaz porzucania i nieludzkiego traktowania – zabronione jest pozostawianie zwierzęcia bez opieki czy trzymanie
  go w stanie zaniedbania. Prawo precyzuje również warunki trzymania psa na uwięzi: nie może on pozostawać na niej dłużej niż 12 godzin w ciągu doby, a sama uwięź musi mieć minimum 3 metry długości. Należy jednak podkreślić,
  że nawet najdłuższy łańcuch i najlepiej urządzony kojec nie zastąpią psu swobodnego ruchu, możliwości eksploracji terenu i, co kluczowe, regularnego kontaktu z człowiekiem, który jest fundamentem jego dobrostanu psychicznego.
• W wielu gminach obowiązują także przepisy miejscowe, nakładające dodatkowe wymagania na opiekunów zwierząt. Do najczęstszych należy obowiązek elektronicznego znakowania psów poprzez wszczepienie mikroczipu oraz jego rejestracja w odpowiedniej bazie danych. Dzięki temu możliwe jest szybkie odnalezienie zaginionego zwierzęcia oraz jednoznaczna identyfikacja osoby odpowiedzialnej za jego los.

Zwierzęta asystujące i ulgi podatkowe

Warto zauważyć, że prawo nie tylko nakłada obowiązki, ale w szczególnych przypadkach także wspiera opiekunów. Doskonałym tego przykładem jest status prawny psów asystujących. Są to specjalnie wyszkolone zwierzęta, które pomagają osobom z niepełnosprawnościami w codziennym funkcjonowaniu, zwiększając ich samodzielność i bezpieczeństwo. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych gwarantuje psu asystującemu,
po okazaniu odpowiedniego certyfikatu, prawo wstępu do obiektów użyteczności publicznej, środków transportu, szpitali czy restauracji.

Co więcej, ustawodawca przewidział wsparcie finansowe dla opiekunów takich psów. W ramach ulgi rehabilitacyjnej osoba
z niepełnosprawnością może odliczyć od dochodu wydatki poniesione na utrzymanie psa asystującego do kwoty 2280 zł rocznie. Do kosztów tych zalicza się zakup specjalistycznej karmy, wizyty u weterynarza, zabiegi pielęgnacyjne czy niezbędne akcesoria. To wyraźny przykład uznania przez system prawny wyjątkowej roli, jaką psy asystujące pełnią w życiu swoich opiekunów, a jednocześnie forma odciążenia finansowego, wspierająca odpowiedzialną i specjalistyczną opiekę. Więcej o tym, jak działa odliczenie oraz jakie wydatki obejmuje, można znaleźć w artykule: Ulga na psa – kiedy można z niej skorzystać?

Odpowiedzialność karna i administracyjna

Szacunek wobec zwierząt powinien być naturalnym odruchem każdego człowieka. Niestety, nie wszyscy kierują się empatią – w takich przypadkach niezbędna staje się interwencja prawa, które jasno określa, jakie zachowania są niedopuszczalne
i jakie grożą za nie konsekwencje. Znęcanie się nad zwierzętami rozumiane jest przez ustawodawcę bardzo szeroko
– obejmuje między innymi celowe zadawanie cierpienia, głodzenie, porzucanie oraz przetrzymywanie w warunkach, które nie zaspokajają ich podstawowych potrzeb. Każde takie działanie stanowi czyn zabroniony. Zgodnie z artykułem 35.,
za znęcanie się grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do trzech lat. W przypadku szczególnego okrucieństwa, górna granica kary wzrasta do pięciu lat. Sąd może również zakazać posiadania zwierząt
na określony czas oraz zasądzić świadczenie pieniężne na rzecz działań związanych z ich ochroną.

Jak podaje Komenda Główna Policji, w 2023 roku zainicjowano 3610 postępowań związanych z łamaniem przepisów ustawy o ochronie zwierząt – najwięcej od 1999 roku. Rosnąca liczba zgłoszeń świadczy o tym, że polskie społeczeństwo nie pozostaje obojętne na cierpienie zwierząt. Taka postawa zasługuje na uznanie – tylko dzięki reakcji świadków odpowiednie służby mogą szybko dotrzeć z pomocą i zakończyć dramaty rozgrywające się za zamkniętymi drzwiami.

Codzienne obowiązki człowieka wobec zwierząt domowych

Poza ramami prawnymi i etycznymi, odpowiedzialność realizuje się w codziennych, powtarzalnych czynnościach, które składają się na dobrostan zwierzęcia. To właśnie suma tych działań świadczy o jakości opieki.

Zapewnienie odpowiednich warunków życia

Każde zwierzę, niezależnie od gatunku, potrzebuje czegoś więcej niż tylko dachu nad głową i pełnej miski. Odpowiedzialna opieka oznacza stworzenie środowiska, które zaspokaja jego naturalne potrzeby behawioralne. Dla psa będzie
to oznaczało regularne spacery, możliwość eksploracji terenu, zabawy węchowe i kontakt z innymi przedstawicielami swojego gatunku, jeśli jest to dla niego komfortowe. Kot powinien mieć zapewniony dostęp do drapaków, ukrytych zakątków oraz miejsc położonych wysoko, skąd może obserwować otoczenie. Z kolei królik czy świnka morska potrzebują obszernej klatki lub zagrody, miejsca do ruchu, odpowiedniego podłoża i ciągłego dostępu do siana.

Samo przebywanie w jednym domu ze zwierzęciem to więc zdecydowanie zbyt mało. Odpowiedzialność przejawia się
w zaangażowaniu, poświęcaniu czasu na wspólną aktywność, budowaniu więzi i stymulacji umysłowej, która zapobiega nudzie i problemom behawioralnym. Równie ważne jest zapewnianie poczucia bezpieczeństwa – zwierzę musi wiedzieć, że jego dom jest azylem, w którym nie spotka go krzywda.

Ochrona przed szkodliwymi warunkami atmosferycznymi

Zwierzęta domowe, podobnie jak ludzie, są wrażliwe na ekstremalne temperatury. W przeciwieństwie do nas nie potrafią jednak samodzielnie się przed nimi chronić i są całkowicie zdane na opiekę człowieka – to na nim spoczywa obowiązek zapewnienia im komfortu w trudnych warunkach atmosferycznych.

Zabójcze zagrożenie lata – jak chronić pupila przed udarem cieplnym?

Latem, planując aktywności, musimy pamiętać o ograniczeniach naszych pupili. Należy zrezygnować ze spacerów w pełnym słońcu po nagrzanym asfalcie czy chodniku. Człowiek, chroniony przez obuwie, często nie zdaje sobie sprawy, że rozgrzana niemal do czerwoności nawierzchnia może prowadzić do bolesnych i groźnych poparzeń delikatnych opuszek łap. Podobnie, nie wszystkie nasze aktywności są odpowiednie dla zwierząt. Forsowne bieganie przy rowerze czy intensywny jogging w upale to dla psa ogromne zagrożenie. Zwierzę biegnące w wymuszonym tempie, często o gorszej kondycji lub
w nieodpowiednim wieku (zbyt młodym lub zbyt zaawansowanym), nie ma możliwości odpoczynku ani napicia się wtedy, gdy tego najbardziej potrzebuje.

Latem największym zagrożeniem jest udar cieplny, zwłaszcza gdy towarzyszy mu wysiłek fizyczny. Zwierzęta chłodzą się znacznie mniej efektywnie od ludzi, usuwając nadmiar ciepła głównie przez ziajanie. Ten mechanizm staje się niewystarczający, gdy pracujące mięśnie generują ogromne ilości dodatkowego ciepła, co prowadzi do gwałtownego
i niebezpiecznego wzrostu temperatury wewnętrznej.

Fizjologiczna kaskada śmierci

Prawidłowa temperatura ciała psa to ok. 38-39°C. Już przy 40,5°C rozpoczyna się udar. Osiągnięcie 41°C jest stanem krytycznym, w którym dochodzi do nieodwracalnego uszkadzania białek i komórek. Rozpoczyna się proces niewydolności wielonarządowej – mózg, nerki, wątroba i serce przestają prawidłowo funkcjonować. W organizmie dochodzi do zaburzeń krzepnięcia i kwasicy metabolicznej, co często prowadzi do śmierci.

Objawy, które muszą zaniepokoić

Pierwsze sygnały to:

• intensywne ziajanie
• gęsta ślina
• ciemnoczerwone dziąsła.

W zaawansowanym stadium pojawiają się:

• dezorientacja
• chwiejny chód
• wymioty
• biegunka
• drgawki
• utrata przytomności.

Pierwsza pomoc i konieczna wizyta u weterynarza

Jeśli podejrzewasz udar, natychmiast przenieś zwierzę w chłodne miejsce. Stopniowo schładzaj jego ciało letnią, a nie lodowatą wodą, skupiając się na głowie, karku i pachwinach. Podaj chłodną wodę do picia, jeśli jest przytomne. Kluczowe jest, aby bezwzględnie i jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii. Nawet jeśli stan pupila pozornie się poprawi, udar powoduje wewnętrzne uszkodzenia wymagające leczenia. Nigdy nie zostawiaj też zwierzęcia
w samochodzie – nawet na chwilę.

Wyzwania zimowej aury

Zimą z kolei należy chronić zwierzęta przed wychłodzeniem i odmrożeniami. Szczególnie narażone na odmrożenia
są najsłabiej owłosione i ukrwione części ciała, takie jak opuszki łap, końcówki uszu i ogona. Szczególnej troski
w chłodne dni wymagają psy starsze, chore oraz te o krótkiej sierści – w ich przypadku warto rozważyć zastosowanie specjalnego ubranka chroniącego przed zimnem. Spacery powinny być krótsze, ale bardziej intensywne, a po powrocie
do domu należy osuszyć sierść i oczyścić łapy z soli drogowej. Niezabezpieczenie zwierzęcia przed skrajnymi warunkami pogodowymi to forma zaniedbania, która może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, a nawet śmierci.

Zobacz, zareaguj, zgłoś. Twoje działanie może uratować życie

Obowiązek reakcji na cierpienie ma dwa wymiary. Pierwszy dotyczy zwierząt, które znajdują się pod naszą opieką. Kiedy pupil choruje, doznaje urazu lub przeżywa stres, opiekun ma obowiązek zadbać o jego leczenie, zapewnić spokój, otoczyć zwierzę troską i stworzyć warunki sprzyjające powrotowi do zdrowia. Lekceważenie bólu, pozostawienie chorego pupila samemu sobie, brak pomocy z powodu dużych kosztów lub braku czasu – to zachowania, które należy traktować jako formę zaniedbania.

Drugi aspekt odnosi się do naszej reakcji na krzywdę zwierząt. Milczenie wobec cierpienia – psa trzymanego na zbyt krótkim łańcuchu lub w ogóle z niego niespuszczanego, kota zamkniętego na nasłonecznionym balkonie czy scen przemocy publikowanych w sieci – prowadzi do niebezpiecznej normalizacji okrucieństwa. Konieczność działania potwierdzają policyjne statystyki, które nie pozostawiają złudzeń. Z jednej strony pokazują rosnącą uważność obywateli, gdyż liczba wszczętych postępowań wzrosła z 751 w 1999 roku do 3610 w 2023 roku. Z drugiej jednak, mimo skuteczniejszej edukacji, problem nie maleje, o czym świadczy wzrost liczby wykrytych przestępstw (z 468 do 1580 w tym samym okresie). Dlatego zgłaszanie takich przypadków nie wymaga bohaterstwa – to po prostu wyraz elementarnej przyzwoitości.

Gdzie zgłaszać przypadki znęcania się lub zaniedbań?

• Policja (numer 112 lub 997) – w pilnych przypadkach.
• Lokalny oddział Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami (TOZ) lub inna organizacja prozwierzęca.
• Powiatowy Inspektorat Weterynarii (listę placówek znajdziesz na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii).
• Aplikacja Animal Helper, która automatycznie przekazuje zgłoszenie do odpowiednich służb.

Wierność przez całe życie

Zwierzę kocha bezwarunkowo i jest w pełni zależne od naszego rozsądku i empatii. Przyjęcie go pod swój dach to ogromny przywilej, ale także ważna misja, której ramy wyznaczają zarówno normy etyczne, jak i przepisy prawa. Właściwe sprawowanie opieki nad istotą, której los spoczywa w naszych rękach, jest zatem naszym fundamentalnym obowiązkiem – zarówno na płaszczyźnie moralnej, jak i prawnej. Odpowiedzialna opieka to nie tylko zapewnienie podstawowych potrzeb bytowych, ale również zrozumienie psychiki zwierzęcia, poświęcanie mu czasu, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i wierność aż do końca jego dni – bez względu na zmiany, które pojawią się w naszym życiu
z biegiem lat. Taka postawa to jeden z najgłębszych wyrazów szacunku wobec istoty, która nie ma nikogo poza nami.

Źródła:

• Darmowy program do rozliczenia PIT - https://www.podatnik.info/
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt
• Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
• Ulga rehabilitacyjna PIT
• Aplikacja do ratowania zwierząt Animal Helper
• Ulga na psa, kiedy można z niej skorzystać?